Endoskopi, sindirim sisteminin doktor tarafından görüntülenmesini sağlayan bir işlemdir. Ucunda küçük bir ışıklı kamera bulunan, ince boruya sahip bir alet; ağızdan girerek sırasıyla sindirim sistemi organlarını takip eder. Aynı işlem, cihazın anüsten girmesi şeklinde de yapılabilir (kolonoskopi). Uygulama yapılmadan önce hastalara sedatif maddeler verilir. Sedasyon, yani kontrollü bir şekilde uyutma sayesinde hastaların işlem esnasında ağrı veya acı hissetmelerinin önüne geçilir.
Endoskopi, genellikle sindirim sistemi şikayetiyle doktora başvuran hastalarda, şikayetin sebebinin araştırılması amacıyla uygulanır. İşlem esnasında doktor, şüpheli bir yapı veya görüntüyle karşılaşırsa biyopsi işlemi için dokudan küçük bir materyal alabilir. Bu materyallerin laboratuvarda incelenmesi sonucu hastalığın tanısı konulur.
Gastroskopi Nedir, Nasıl Yapılır?
Gastroskopi, ağızdan girilerek on iki parmak bağırsağına (duodenum) kadar görüntü alınmasına imkan veren endoskopi çeşididir. Özofagus (yemek borusu), mide ve ince bağırsaklar; bu yolla kolaylıkla incelenebilir.
Gastroskopi işlemine, hastaların en az 6 saatlik bir açlık durumunda gelmeleri gerekir. Gastroskopi öncesinde hastaların, doktora alerji gibi durumlarını bildirmeleri de son derece önemlidir; ki doktor bu soruları zaten hastaya soracaktır. Uygulamadan önce hastalara kol damarından sedatif madde verilerek uyutulur. Böylece işlem esnasında hastalar hiçbir şey hissetmez. Ağızdan endoskop girmesine rağmen soluk alıp vermede herhangi bir sıkıntı görülmez, temel yaşam bulgularının takibi uygulama esnasında anbean yapılır. Uygulama 10-15 dakika gibi bir sürede tamamlanır.
Gastroskopi Hangi Amaçla Uygulanır?
Halk arasında endoskopi olarak bilinen işlem, aslında gastroskopik görüntülemedir. Oysaki kolonoskopi de bir endoskopi türüdür. Gastroskopi işlemi sayesinde üst sindirim (gastrointestinal) sistemi organları görüntülenebilir. On iki parmak bağırsağından sonraki bağırsak kısımlarını görüntülemek için başka bir yönteme başvurulur. Gastroskopi işlemi, polikliniğe belirli sindirim yakınmalarıyla gelen hastalar uygulanır. Bu yakınmalara örnek verilecek olursa:
- Karın ağrısı
- Midede yanma, ağza acı su gelmesi
- Yutkunma güçlüğü (disfaji)
- Nedeni belirsiz kilo kayıpları
- Üst sindirim organlarında kanamaya işaret edebilecek dışkı görüntüsü (Genellikle melena şeklinde, siyaha çalan bir renkte olur.)
- Yıllardır süregelen hazımsızlık şikayetleri sayılabilir.
Endoskopi, çoğunlukla gastrit veya reflü hastalıklarının tanısında oldukça yardımcı bir uygulamadır. Helicobacter Pylori isimli ve midede ülser, ilerleyen evrelerde kanser yapan bakteri de gastroskopi sırasında yapılacak biyopsi ile teşhis edilebilir. Barrett özofajiti olarak bilinen ve kanser öncülü olan bir hastalık da endoskopiyle görüntüleme esnasında doktor tarafından ayırt edilebilir, görüntüleme bölgesindeki kanamalar durdurulabilir. Ayrıca gastroskopi uygulamasında doktor, küçük kitleler görmesi durumunda bu kitleleri de çıkartabilir. Bu işlemlerin hepsi cihazın içinden sokulan küçük bir tel sayesinde yapılır. Yine mide, on iki parmak bağırsağı ve özofagus görüntülemesi bu yolla yapıldığı için, bu organlarda var olan erken evre kanserlerin tanısı da kolaylıkla konulabilir. İsmi günümüzde git gide daha çok duyulmaya başlayan ve bir emilim bozukluğu hastalığı olan “Çölyak Hastalığı” nın teşhisi de yine gastroskopi sayesinde yapılabilir.
Kolonoskopi Nedir?
Kolonoskopi; ucunda kamera olan bir kolonoskopi cihazının, anüsten girip ilerletilmesi şeklinde seyreden bir işlemdir. Bu yöntemle birlikte kalın bağırsakların görüntülenmesi sağlanır. Hastalarda şüpheli bir durum varlığında, dahiliyenin gastroenteroloji yan dalı veya gastrointestinal (sindirim) sistem alanında uzman bir operatör tarafından tarama veya müdahale amaçlı kolonoskopi uygulaması yapılabilir. İşlem, endoskopinin çeşitlerinden biri olarak sayılabilir.
Kolonoskopi İşlemi Nasıl Yapılır?
Kolonoskopi uygulaması yapılacak hastalar, işlemden en az bir gün öncesinde katı gıdalarla beslenmeyi keserler. Bol sıvı tüketimi ve bağırsakları boşaltıcı müshil ilaçlarının kullanımı sayesinde işlemden önce bağırsaklar tamamıyla temizlenmiş olur. Böylece görüntüleme sürecinin daha açık ve kolay geçmesi sağlanır.
Kolonoskopi işlemi son derece basit bir işlemdir. Uygulamadan hemen önce hastalar, el sırtından açılan damar yolundan verilen sedatiflerin etkisi altında uyutulur ve işlemin yapıldığını hissetmezler. Yine endoskopide olduğu gibi ucunda ışıklı kamera olan görüntüleme cihazı bu sefer anüsten girer, inceleme yukarı doğru devam ettirilir. Bu sayede ince bağırsağın terminal ileum isimli, kalın bağırsakla birleştiği bölgeye kadar olan kısım rahatlıkla doktor tarafından görüntülenebilir. İşlemin amacına göre değişebilmekle birlikte ortalama süresi, 15-20 dakika civarındadır. Uygulama sürecinde temel yaşam bulgularının takibi, yine gastroskopide olduğu gibi büyük bir dikkatle yapılır.
Kolonoskopinin Avantajları Nelerdir?
Kolonoskopi, alt sindirim sistemi organlarını görüntülemeye olanak tanıyan son derece pratik ve kolay bir uygulamadır. Hekime, hastaların şikayetlerini tanıya kavuşturma konusunda büyük avantajlar sağlar. İşlem esnasında doktor, görüntülediği organlarda herhangi bir riskli doku görmesi durumunda yine cihazın içinden tel ilerletmek suretiyle biyopsi alarak patoloji birimine (hastalıkları inceleyen tıp dalı) doku örneği gönderebilir. Biyopsi alınan doku örneği üzerinden yapılacak çalışmalar sonucunda şüpheli durumun tanısı belirlenir, tedavi planı duruma göre şekillenir. Aynı zamanda yine görüntüleme alanlarında kitle veya polip gibi küçük tümöral lezyonlar tespit edilirse bu lezyonlar doktor tarafından kolaylıkla çıkartılabilir.
Kolonoskopinin en sık kullanım amacı, kolorektal kanserleri teşhis etmektir. Özellikle 40 yaşından sonra artan sıklıkla görülen, en yaygın ve en öldürücü kanser çeşitlerinden olan kolorektal kanseri erken evrede teşhis ederek hastaların iyileşmelerini kolaylaştırmak amacıyla kolonoskopi uygulanır. Yapılan işlem sayesinde doktor riskli yapıları görüntüleyebilir, kanser öncülü yapılar saptanarak hastalığın tanısı erken evrede konulabilir. Bu sebeple 40 yaşından sonra düzenli olarak kolonoskopi taraması yapılması doktorlar tarafından vurgulanmaktadır.
Endoskopi Sırasında Ve Sonrasında Ağrı Olur Mu?
Endoskopik görüntüleme esnasında hastalar, hastalara işlem öncesinde verilen sedatif maddeler sayesinde herhangi bir acı veya ağrı hissetmezler. Ancak gastroskopi işleminden sonra boğazda kuruluk, gıdıklanma tarzında hafif bir ağrı meydana gelebilir. Kolonoskopi işleminden sonraki süreçte de kısa bir süreliğine hastalarda gaz şişkinliği görülebilir, ancak bu durum sancılı bir süreç olmadığı gibi herhangi ciddi bir yaklaşım da gerektirmez. Görüntüleme işlemleri sonrasında yaşanan büyük boyutta ağrılar, işlemden ziyade başka bir rahatsızlıktan kaynaklanıyor olabilir. Bu durumda da vakit kaybetmeden kliniğe başvurulması gerekir.