Pankreas, karnın orta-arka kısmında sağda bulunan karaciğerden soldaki dalağın olduğu alana kadar kaburga kavsinin alt tarafında uzanır. Pankreas ortalama 15-25 cm uzunluğundadır. Salgıladığı enzim ve hormonlarla kan şekeri seviyesini dengeler. Aynı zamanda midenin besinleri sindirmesine yardımcı olur. Pankreasın endokrin dokusu rafından insülin hormonu üretilir. Boşaltıcı kanalları; santorini ve Wirsung kanalıdır.
Pankreas hastalıkları; sorunun başlama zamanına, süresine, belirtilerine göre değişiklik gösterir. Kronik pankreatit, kalıtsal pankreatit, akut pankreatit, pankreas kanseri bazı hastalık çeşitleridir. Bu hastalıklar pankreasın, vücudun “insülin direncini” dengeleyememesi, sindirim görevini yerine getirememesinden dolayı oluşur. Şiddetli karın ağrısı, kusma- ishal gibi belirtileri vardır. Bu durumda alanında uzman bir doktora başvurulması gerekmektedir.
Akut pankreatit; aniden oluşan bir pankreas iltihabıdır. Bu durum pankreas hücrelerinin hasar görmesine, geçici olarak işlev bozukluğuna sebep olabilir. Hastanın şikayetleri göz önünde bulundurularak bir planlama yapılır. Hastalığa sebep olan sorunun kaynağı yok edilmesi ile akut pankreatitin ataklar şeklinde tekrarlanması önlenmiş olur. Sebep safra yolu ve pankreasın ortak kısmının tıkanması ise bu alan temizlenerek açılır. Bu tedavi yöntemi oldukça başarılıdır. Hastanın durumuna göre ERCP yapılabilir.
Kronik pankreatit; zamanla pankreasın işlevlerini yerine getirememesi ve salgıladığı enzimlerle kendi yapısında oluşturduğu kalıcı hasarlardır. Bu hasarın ilerlemesi halinde pankreas yetersizliğine neden olur. Tedavi edilmediği takdirde diyabet (şeker hastalığı) ortaya çıkar. Safra yolu ile pankreas kanalının ortak kısmının tıkanmasıyla oluşan enfeksiyon, endoskopik yöntemlerle temizlenir. Ağrıları hafifletmek ve kan şekerini dengelemek için ilaç tedavisi uygulanır. Aynı zamanda vitamin takviyesi yapılır. Kalıtsal pankreatit; pankreasın yapısındaki doğuştan gelen fonksiyonel bozukluklardır. Bu kişilerin ileriki safhada pankreas kanserine yakalanma riski diğer insanlara oranla daha fazladır.
Pankreas kanseri; pankreasın herhangi bir bölümünde çoğalma eğilimi olan kötü huylu kitlelerdir. Tedavisinin planlanması, tümörün büyüklüğü, diğer dokulara yayılım gösterip göstermediği, diğer organlara sıçrama durumu değerlendirilir. Pankreas kanserinde cerrahi olarak tümörün çıkarılması oldukça önemlidir. Yapılan inceleme sonucunda tümör çıkarılmaya uygunsa Whipple ameliyatı yapılır. Ameliyat sonrasında kanser hücrelerini öldürmek için antikanser ilaçlar kullanılır (kemoterapi), kanserli hücreleri öldürmek için ışın (radyoterapi) uygulaması yapılır. MR-LINAC sayesinde tümörler ışın tedavisi ile yok edilebilir. Bu süreçte sağlam dokular korunmaktadır. Pankreas gövde ve kuyruğunda bulunan tümörler distal pankreatektomi ve splenektomi (dalağın çıkarılması) ameliyatı uygulanır. Pankreas hastalıklarının tüm süreçlerinde erken tanı, uygun tedavi hayati önem taşımaktadır.